Sfeerverslag debat: Oekraïne tussen hoop en vrees

Op donderdag 18 februari organiseerden de FMS en het internationaal secretariaat van de PvdA een debat over de huidige situatie in Oekraïne. In het licht van het recent gesloten akkoord in Minsk was dit op voorhand een interessant moment om te reflecteren op de recente ontwikkelingen. Daarnaast is het inmiddels een jaar gelden dat het conflict begon. Met Bert Koenders (Minister van Buitenlandse Zaken), Kati Piri (lid van het Europees Parlement voor de PvdA), Tony van der Togt (instituut Clingendael) en de Oekraïense ambassadeur Alexander Horin, waren er in ieder geval interessante sprekers aanwezig.

Opening Koenders

Het werd een avond waar de vele aanwezigen gepassioneerd en inhoudelijk met elkaar werd gesproken. Op de avond, gehouden in het Beatrixgebouw in Utrecht, kwamen dan ook ruim 200 mensen af. Deze aanwezigen hoorden allereerst hoe minister Koenders tijdens zijn openingsspeech ruim de tijd nam om de uitgangspunten van de Nederlandse regering te duiden en te verhelderen. Koenders opende zijn speech met een citaat van voormalig Bondskanselier Willy Brandt: ‘Vrede is niet alles, maar alles is zonder vrede niets.’ Het bleek de rode draad in zijn betoog, waarin hij onder meer stelde dat de Nederlandse regering zijn harde opstelling moet blijven combineren met de bereidheid om tot een dialoog te komen: ‘Een combinatie van ‘de vuist en de uitgestoken hand’. Verder concludeerde hij onder andere dat Minsk II’ absoluut geen doorbraak is, maar wel degelijk als een stap vooruit kan worden gezien. Zonder hierbij erg optimistisch te zijn, schetste de minister in zijn betoog wel degelijk enkele uitgangspunten. Na afloop van de speech, was er een eerste gelegenheid om vanuit het publiek vragen te stellen. Verschillende kritische vragen werden aan de minister voorgelegd, onder andere over de toekomst van de Russische economie, de mogelijke vervolging van de daders van de MH-17 ramp en de vraag of de EU wel genoeg concrete stappen zet ten aanzien van Rusland.

Paneldiscussie

Na de eerste serie van vragen sloten ook de andere gasten aan. voor het paneldebat. Allereerst was het de beurt aan ambassadeur Horin. Hij reageerde onder andere op de woorden van minister Koenders en sprak uit dat er volgens hem weinig reden voor optimisme kan zijn. De ambassadeur wees de aanwezigen nog maar eens op de opstelling van Rusland ten aanzien van het conflict. Hierbij doelend op de betrokkenheid van Rusland bij de strijd van de rebellen uit Oost-Oekraïne: ‘Dit is geen moderne propaganda, de betrokkenheid van Rusland is voor iedereen zichtbaar’. Zijn woorden worden door de zaal met instemming en applaus ontvangen.

Tijdens de paneldiscussie, kwamen opnieuw veel aspecten van het conflict aan bod. Wederom werd er, door de veelal zeer betrokken aanwezigen, gretig gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de sprekers te bevragen. Aanwezigen wiepen onder andere kritische vragen op ten aanzien van het Europese sanctiebeleid. Hoe bijvoorbeeld om te gaan met het feit dat juist Russische burgers lijden onder de EU-sancties? Van der Togt benadrukte met name dat de sancties niet op hen gericht zijn. Waarbij het vooral de vraag is hoe de Russische burger te bereiken is.

Ook de rol van de EU werd uitgebreid onder de loep genomen. Doet de Europese Unie eigenlijk wel genoeg? ‘It does all that it can!, is de reactie van Kati Piri. De EU zal volgens haar dan ook een actieve rol moeten blijven spelen ten opzichte van Rusland. Hierbij is het echter wel belangrijk om de Europese waarden te blijven koesteren: ‘There is no possibility to compromise on Human Rights or democracy’. Aanvullend hierop sloot minister Koenders zich aan bij de aanwezigen door te stellen dat sancties absoluut geen heilig middel zijn. ‘Het is echter wel de enige optie die we hebben.’ We moeten niet naïef zijn en realistisch naar de situatie kijken. ‘Het doel moet niet zijn om Rusland te verzwakken, maar om de Oekraïne te versterken.’

Tot slot werd er met name gesproken over de mogelijkheden om tot een dialoog te komen. Over hoe en op welke terreinen er in de toekomst wel samengewerkt kan worden met Rusland. Met name Van der Togt wees hierbij op de noodzaak om de dialoog aan te blijven gaan met de Russen. En daarnaast om in de toekomst op zoek te gaan naar de terreinen waar wel samengewerkt kan worden met Rusland, aldus minister Koenders.

Ondanks de trieste conclusie dat het conflict in Oekraïne alleen maar verliezers heeft, bood de avond in ieder geval genoeg aanknopingspunten om in de toekomst te blijven hopen op een oplossing. Al met al was er sprake van een geslaagde avond, waarbij de bezoekers, na een debat van meer dan twee uur, nog even bleven om na te praten met de sprekers.

Artikel overgenomen van de website FMS http://www.foundationmaxvanderstoel.nl/