EU-onderhandelingen: May mag wankelen, Brexit blijft overeind

Verkiezingen in Verenigd Koninkrijk

Wat betekent de verkiezingsuitslag van de Britse parlementsverkiezingen voor de Brexit? De onderhandelingen zouden half juni – een jaar na het referendum aanvangen. Zes vragen over hoe nu verder met de scheiding.

De weg naar de scheiding is lang. Bijna een jaar geleden stemden de Britten voor de Brexit. Negen maanden geleden diende premier Theresa May de scheidingspapieren in. Deze maand zouden de onderhandelingen echt beginnen.

1. Zal de verkiezingsuitslag voor vertraging zorgen?

Niet als het aan Theresa May ligt. Zij verkondigde dat het zaak is nu gewoon te handelen alsof er niets aan de hand is. Op 19 juni zal ze – zoals gepland – met de Brexit-onderhandelingen beginnen. De regering zal het land door deze cruciale zei May op de stoep van 10 Downing Street.
Ze doet alsof ze politiek niet is verlamd. Maar het moet nog blijken of ze daadwerkelijk verder kan. Wat gebeurt er als ze over enkele weken in het Lagerhuis moet uitleggen dat ze niet haar zin heeft gekregen in Brussel? Of wanneer ze zegt dat ze bereid is van de onderhandelingstafel weg te lopen, omdat de EU haar een gepeperde rekening presenteert of als de EU-27 voet bij stuk houden dat er eerst gescheiden wordt voordat gesprekken over de toekomst kunnen beginnen. Gematigde Tories zouden dan kunnen gaan muiten. Genoeg gematigde Conservatieven die haar No deal is better dan a bad deal economisch levensgevaarlijk vinden.

2. Wordt de Brexit nu voorkomen?

Nee, May mag dan wankelen Brexit blijft overeind. Labour en Conservatieven beseffen dat dat het resultaat van het referendum van het vorige jaar niet opzij kan worden geschoven. De verkiezingsuitslag geeft geen reden om daar anders over te denken.
Wel is het mogelijk dat het accent verschuift. Misschien wil de Britse politiek toch nog overwegen lid te blijven van de Interne Markt. Misschien willen ze de ze toch de Rechtsmacht van het EU-Hof  accepteren. Misschien krijgen de hardliners van de Tories de overhand en stevent het Verenigd Koninkrijk op een nóg harder Brexit af. Dat kan allemaal.

David Davis, Brexit-onderhandelaar VK

3. Kan de klok die aftelt naar Brexit stil worden gezet?

De regels voor een vertrek uit de EU zijn vastgelegd in het EU-Verdrag. Een lidstaat moet formeel om een scheiding vragen door activering van Artikel 50 uit het Verdrag. May deed dat in maart. Vanaf dat moment is er precies twee jaar om de onderhandelingen af te ronden. In de praktijk is er minder tijd omdat nationale parlementen en het Europees Parlement een eventueel akkoord moeten ratificeren, eveneens binnen die deadline van twee jaar. Verlenging van de onderhandelingen (of dus stopzetten van de klok) is mogelijk, maar gebeurt zeker niet automatisch: alle overige 27 lidstaten moeten er toestemming voor geven. Hetzelfde geldt voor het annuleren van de Artikel 50-procedure. Ook dat vereist unanimiteit.

Michel Barnier, Brexit-onderhandelaar EU

4. Is de politieke wil er in Brussel om langer de tijd te nemen?

Op dit moment niet erg. Voorzitter Juncker van de Europese Commissie verwoorde het vrijdag (9 juni JK) treffend. “Voordat we ons gaan afvagen of de onderhandelingen moeten worden verlengd, moeten ze eerst maar eens beginnen”, zei hij In Brussel is veel ergernis over de tijd die de Britten steeds weer vermorsen. Na het Brexit-referendum van juni vorig jaar duurde het negen maanden voordat May formeel om uittreding vroeg. Daarna besloot ze al snel tot vervroegde verkiezingen: wéér vertraging dus. En tot op heden is nog steeds niet precies duidelijk met welk team en welke onderhandelaar May straks het proces in gaat en ogen de Britse voorbereidingen in het algemeen zwak. “Ik hoop dat verdere vertraging voorkomen kan worden, zegt Juncker, die het vrijdag (9 juni JK) had over “Onderhandelingen waarop we wanhopig wachten.” Ook Europees President Donald Tusk, die de EU-leiders vertegenwoordigd, kon vrijdag ( 9 juni JK) niet verbergen. “We weten niet wanneer de Brexit-onderhandelingen  beginnen”, twitterde hij. “We weten wel wanneer ze moeten eindigen. Doe jullie best om te voorkomen dat er geen akkoord komt.”

Donald Tusk, President Europese Unie
Bron: Flickr

5. Is May verzwakt?

Jazeker. Het respect voor de Britten was de afgelopen jaren al niet bijster groot in Brussel. Niemand kan zich aan de indruk onttrekken dat de Torries al sinds David Cameron het landsbelang ondergeschikt hebben gemaakt aan partijpolitieke spelletjes – ook al gaan ze daarmee dus steeds weer pijnlijk onderuit. “Na Cameron opnieuw een eigen goal van May, zei de Belgische premier en leider van de Europese Liberalen Guy Verhofstadt vrijdag (9 juni JK). “Ik dacht dat surrealisme een Belgische uitvind was.”

“ONDERHANDELINGEN WAAROP WE WANHOPIG WACHTEN”
Jean-Claude Juncker, voorzitter Europese Commissie

May zal nu ook moeilijker kunnen volhouden dat ze een sterk mandaat heeft gekregen voor een harde Brexit, het scenario waarbij het Verenigd Koninkrijk zich uit de interne markt van de EU terugtrekt om ook op andere terreinen , zoals het Vrije Verkeer van Personen en Migratie, de volledige vrije hand kunnen hebben. Haar electorale verlies laat volgens Sigmar Gabriel, de Duitse minister van Buitenlandse Zaken  juist zien dat Britse kiezers het zo hard willen spelen en “Niet met zich laat sollen”.
Overigens staat Brussel niet te juichen nu May verzwakt is: de hoop was juist een mooie verkiezingsoverwinning politieke rust zou brengen in Londen en de Brexit-onderhandelingen vaart zouden geven. Met een Britse regering die in eigen land permanent om steun moet bedelen, zal dat moeilijker worden.

Guy Verhofstadt, fractievoorzitter Liberalen EP
Bron: Flickr

6. Hoe reageren de financiële markten?

Het Britse pond daalde in waarde als gevolg van de verkiezingsuitslag. Politieke onzekerheid is doorgaans slecht voor het vertrouwen in een munt. Dat bleek nu ook het geval. Ten opzichte van de dollar daalde het pond aanvankelijk met 1,7% procent tot 1,27 dollar. Analisten verwachten dat de dat de waardedaling relatief beperkt zal blijven: de verkiezingsuitslag maakt een minder harde Brexit en dus economisch minder schadelijke Brexit mogelijk.

Uit de NRC, 10 en 11 juni 2017