Nieuwsanalyse: Adieu monsieur Normal

Analyse: Minst populaire President in 60 jaar

Uit de Volkskrant, 13 mei 2017

De Fransen zien hun President het liefst als een mythische

Vorige week bezocht president Hollande het Normandische Alencon. Er was iets vreemds aan de hand, schreef Libération. De burgers stroomden massaal toe, iedereen had een glimlach op zijn gezicht, veel mensen vroegen om een handtekening. Niet één iemand heeft de president uitgefloten, constateerde een tevreden, maar enigszins verbaasde burgemeester.
In feite is François Hollande al ex-president, hoewel hij pas morgen de macht aan zijn opvolger Emmanuel Macron. Een vertrek uit de politiek doet wonderen voor de populariteit. Toen Jacques Chirac in 2007 afscheid nam na twaalf jaar Presidentschap stelde nog maar 30 procent van de Fransen vertrouwen in hem. Chirac was een slechte President geweest, zo luidde het algemene oordeel, die Frankrijk slechts stagnatie had gebracht. Le roi fainéant ‘de luie Koning’, zo werd hij door zijn opvolger Nicolas Sarkozy genoemd.
Maar in 2015 vond 63 procent van de Fransen dat Chirac een goede President is geweest, vóór Mitterrand (61 procent), Valery Giscard d’Estaing (57 procent) en Nicolas Sarkozy (39 procent). Afstand stemt mild. Chirac wordt tegenwoordig niet meer gezien als een machteloze en corrupte politicus, maar als een gezellige bierdrinker die met iedereen ‘uit de voeten kon’, van de wereldleiders tot de boeren op de Salon de l’Agriculture in Parijs.

“De compromiszoeker Hollande wilde iedereen  tevreden stellen, waardoor niemand tevreden was”

Ook François Hollande is een aardige, geestige man. Wellicht zal hij over tien jaar met enige vertedering worden bekeken als het grappige, wat onhandige mannetje dat achter op de scooter op weg was naar zijn minnares.
Hollande moest van ver komen. Hij is de minst populaire President uit de geschiedenis van de Vijfde Republiek. Slechts 14 procent van de Fransen heeft vertrouwen in hem. Van Hollande de politicus ook weinig blijven hangen. Hij kreeg de economie niet aan de praat, was de doodgraver van de Parti Socialiste, onder zijn leiding werd Frankrijk getroffen door een ongekende reeks aanslagen.
“Ik zou willen dat men van mij zegt dat ik moedig was, omdat dat de waarheid is. En moedig, dat wil zeggen dat ik me goed heb gehouden, zelfs bij de belangrijkste onderwerpen: de aanslagen, het terrorisme in Mali, de crisis van de publieke financiën , de concurrentiekracht van het bedrijfsleven, de sociale wetten, het homohuwelijk. Ik heb mij goed gehouden door demagogie en gemakkelijke oplossingen te weigeren. Daarvoor heb ik de prijs van de impopulariteit betaalt”, zegt Hollande in het boek Un Président ne devait pas dire ,ca (“Dat zou een President niet moeten zeggen”), waarop hij tijdens zijn ambtsperiode maar liefs 61 keer werd geïnterviewd door de journalisten Gérard Davet en Fabrice Lhomme van Le Monde.

Hollande was niet zo’n rampzalige president als vaak wordt beweerd, schrijven Davet en Lhomme. Zijn economische beleid ging volgens de meeste economen in de goede richting, lastenverlichting voor het bedrijfsleven, een zekere flexibilisering van de arbeidsmarkt. Maar de compromiszoeker Hollande probeerde iedereen tevreden te stellen, waardoor niemand tevreden was. Rechts vond zijn hervormingen veel te bescheiden, terwijl links juist als verraad aan de socialistische idealen beschouwde.
Wellicht hoopt Hollande dat hij achteraf erkenning zal vinden, zoals de Duitse Bondskanselier Gerhard Schröder. Hij verloor de verkiezingen van 2005. maar zijn hervormingen van de sociale zekerheid worden nu gezien als basis voor de groei van de Duitse economie. Maar Schröder greep keihard in, terwijl Hollandes hervormingen te voorzichtig waren om economisch veel zoden aan de dijk te zetten.

François Hollande en Angela Merkel 

Het grote probleem van Hollande was dat hij het presidentschap niet incarneerde, oordelen ook Davet en Lhomme. Misschien was hij best een aardige premier van Noorwegen geweest zeggen ze. Maar in Frankrijk is de president een bijna heilig figuur, de man die op haast mystieke wijze de wil van het volk belichaamt. Dat past slecht bij monsieur Normal Hollande.
Vanaf morgen mag hij zich terugtrekken in de luwte van het ex-presidentschap, goed verzorgd worden door de Franse staat, met een pensioen van 15 duizend euro per maand, een gemeubileerd appartement, een auto met chauffeur, twee bedienden, twee lijfwachten en zeven medewerkers. Wel heeft Hollande de regeling voor ex-presidenten versoberd: na vijf jaar heeft hij nog maar één bediende en drie medewerkers.
De confrontatie met de weerspannige werkelijkheid kan hij voortaan overlaten aan Emmanuel Macron, die veel meer dan Hollande de grandeur van het presidentschap aanvaardt, getuige zijn eenzame wandeling over de binnenplaats van het Louvre, onder de klanken van het Europese volkslied. Toch leek hij klein en kwetsbaar, in het inmense decor van het Louvre, onder het enorme gewicht van het presidentschap.
Macron is jong en ambitieus, maar zal hij ook beter doen dan Hollande? Of zal hij evenzeer vastlopen door de keiharde oppositie van zijn politieke tegenstanders en de straat? Bij zijn inauguratie in 1974 zei president Valéry Giscard d’Estaing: “Zie hier hoe het boek van de tijd zich opent met de duizeling van zijn lege pagina’s.”